|
Cam
thảo đất
Cam
thảo đất, Cam thảo nam - Scoparia dulcis L., thuộc họ Hoa mõm sói - Scrophulariaceae.
Mô
tả: Cây thảo mọc thẳng đứng,
cao 30-80cm, có thân nhẵn hoá gỗ ở gốc và rễ to hình trụ. Lá
đơn mọc đối hay mọc vòng ba lá một, phiến lá hình mác hay hình
trứng có ít răng cưa ở nửa trên, không lông. Hoa nhỏ, màu
trắng, mọc riêng lẻ hay thành từng đôi ở nách lá. Quả nang
nhỏ chứa nhiều hạt.
Ra
hoa quả vào tháng 5-7.
Bộ
phận dùng: Toàn cây - Herba
Scopariae.
Nơi
sống và thu hái: Loài liên
nhiệt đới mọc khắp nơi ở đất hoang ven các đường đi, bờ
ruộng. Có thể trồng bằng hạt vào mùa xuân. Vào mùa xuân hè,
thu hái toàn cây rửa sạch, thái nhỏ dùng tươi hoặc phơi hay
sấy khô để dùng dần.
Thành
phần hóa học: Cây chứa một
alcaloid và một chất đắng; còn có nhiều acid silicic và một
hoạt chất gọi là amellin. Phần cây trên mặt đất chứa một
chất dầu sền sệt, mà trong thành phần có dulciol, scopariol, (+)
manitol, glucose. Rễ chứa (+) manitol, tanin, alcaloid, một hợp chất
triterpen. Vỏ rễ chứa hexcoxinol, b-sitosterol
và (+) manitol.
Tính
vị, tác dụng: Cam thảo đất
có vị ngọt, tính mát; có tác dụng bổ tỳ, nhuận phế, thanh
nhiệt, giải độc và lợi tiểu.
Amellin
trong cây là một chất chống bệnh đái đường, dùng uống làm
giảm đường - huyết và các triệu chứng của bệnh đái đường
và tăng hồng cầu. Nó cũng ngăn cản sự tiêu hao mô và dẫn đến
sự tiêu thụ tốt hơn protein trong chế độ ăn, làm giảm mỡ
trong mô mỡ và thúc đẩy quá trình hàn liền vết thương.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Thường dùng trị: 1. Cảm cúm, sốt, nóng nhiều, ho khan, ho có đờm;
2. Lỵ trực tràng; 3. Tê phù, phù thũng, giảm niệu. Liều dùng
8-12g khô hoặc 20-40g tươi, dạng thuốc sắc. Để tươi chữa ho
khan; sao thơm chữa ho đờm và tiêu sưng. Dùng ngoài, ép lấy dịch
từ cây tươi trị mụn nhọt, lở ngứa, eczema.
Nước
hãm lá Cam thảo đất dùng làm thuốc súc miệng và ngậm chữa đau
răng. Hoạt chất amellin dùng điều trị bệnh đái đường, thiếu
máu, albumin niệu, ceton niệu, viêm võng mạc, những biến chứng kèm
theo đái đường và làm các vết thương mau lành.
Có
thể dùng thay Cam thảo để chữa sốt, say sắn, giải độc cơ
thể.
Đơn
thuốc:
1.
Lỵ trực trùng: Cam thảo đất, Rau má, lá Rau muống, Địa liền,
mỗi vị 30g, sắc uống.
2.
Cảm cúm, nóng ho: Cam thảo đất tươi 30g, Diếp cá 15g, Bạc hà
9g, sắc uống. Có thể phối hợp với Rau má, Cỏ tranh, Sài hồ
nam, Mạn kinh, Kim ngân, Kinh giới.
|
|