Cỏ
mần trầu Cỏ
mần trầu, Cỏ vườn trầu, Cỏ màn trầu, Cỏ dáng - Eleusine
indica (L.) Gaertn., thuộc họ Lúa - Poaceae. Mô
tả: Cây thảo sống hằng năm,
cao 15-90cm, có rễ mọc khỏe. Thân bò dài ở gốc, phân nhánh, sau
mọc thẳng đứng thành bụi. Lá mọc so le, hình dải nhọn. Cụm
hoa là bông xẻ ngón có 5-7 nhánh dài mọc tỏa tròn đều ở đầu
cuống chung và có 1-2 nhánh xếp thấp hơn ở dưới, mỗi nhánh
mang nhiều hoa. Quả thuôn dài, gần như có ba cạnh. Cây
ra hoa từ tháng 3-11. Bộ
phận dùng: Toàn cây -Herba Eleusinis Indicae. Nơi
sống và thu hái: Loài cổ
nhiệt đới, mọc phổ biến ở nhiều nơi, thường gặp ở bờ
ruộng, ven đường, bãi hoang. Thu hái cây vào mùa khô, rửa sạch,
dùng tươi hay phơi khô. Tính
vị, tác dụng: Cỏ mần trầu có vị ngọt hơi đắng, tính bình, có tác
dụng hạ nhiệt, làm ra mồ hôi, tiêu viêm, trừ thấp, cầm máu, tán
ứ, làm mát gan. Công
dụng, chỉ định và phối hợp: Thường
được dùng trị cao huyết áp, lao phổi, ho khan, sốt âm ỉ về
chiều, lao lực mệt nhọc, tiểu tiện vàng và ít một. Còn dùng
cho phụ nữ có thai hỏa nhiệt táo bón, buồn phiền, động thai,
nhức đầu, nôn mửa, tức ngực, sốt nóng. Cũng dùng uống trị
mụn nhọt, các chứng nhiệt độc, trẻ em tưa lưỡi. Ở Trung
Quốc, thường dùng chữa: 1. Ðề phòng chứng viêm não truyền
nhiễm; 2. Thống phong; 3. Viêm gan vàng da; 4. Viêm ruột, lỵ; 5. Viêm
niệu đạo, viêm thận, viêm tinh hoàn. Dùng ngoài trị đòn ngã
tổn thương, cầm máu chó cắn. Liều dùng 16-20g dạng thuốc sắc
hoặc hoàn tán; thường phối hợp với các vị thuốc khác. Ðơn
thuốc: 1.
Chữa cao huyết áp; dùng toàn cây Cỏ mần trâu, rửa sạch cắt
nhỏ, cân 500g, giã nát, thêm chừng 1 bát nước sôi để nguội,
vắt lấy nước cốt, lọc qua vải, thêm chút đường, ngày có
thể uống 1 lần sáng và chiều. 2
- Ðể phòng viêm não truyền nhiễm: Cỏ mần trầu 30g, dùng như trà
uống trong 3 ngày, sau đó nghỉ 10 ngày uống tiếp 3 ngày nữa. 3.
Viêm gan vàng da: Cỏ mần trầu tươi 60g, rễ tổ kén đực 30g
sắc uống. 4.
Viêm tinh hoàn: Cỏ mần trầu tươi 60g, thêm 10 cùi vải, sắc
uống. 5.
Chữa cảm sốt nóng, khắp người mẩn đỏ, đi đái ít, dùng 16g
Cỏ mần trầu phối hợp với 16g rễ Cỏ tranh, sắc nước uống. |
||