|
Thạch
vi
Thạch
vi, Ráng hỏa mạc lưỡi, Cỏ lưỡi mèo - Pyrrosia lingua
(Thunb.) Farw. (Acrostichum lingua Thunb.), thuộc họ Ráng
- Polypodiaceae.
Mô
tả: Cây thảo sống nhiều năm
cao 10-30cm, có thân rễ bò dài mang vẩy thon, bìa gợn sóng. Cuống
2-10cm, mảnh, có đốt ở gốc; phiến hơi đa dạng, tròn dài, nhỏ
hay hẹp thon dài 8-18cm, rộng 2-5cm, dai, gân phụ rõ, mặt trên gần
như không lông, mặt dưới có lông hình sao vàng hoe. ổ túi bào
tử phủ trọn mặt dưới, màu đỏ đậm; bào tử xoan, nâu nhạt.
Bộ
phận dùng: Toàn cây và lá - Herba
et Folium Pyrrosiae Linguae, thường gọi là Thạch vi.
Nơi
sống và thu hái: Cây mọc bám
trên đá trong rừng núi, gặp nhiều nơi ở các tỉnh miền núi Cao
Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai, Vĩnh Phú, Hà Tây đến Thừa Thiên- Huế
vào tận Ðà Lạt (Lâm Ðồng); có nơi cây mọc thành những đám
rất lớn. Người ta dùng lá (toàn cây hay thân rễ) tươi, rửa
sạch, cắt đoạn, phơi khô. Có thể thu hái quanh năm.
Thành
phần hóa học: Trong lá có
phytosterol, tanin thuộc loại pyrocatechic, những đường khử oxy, các
chất béo và các chất vô cơ; còn có diploptene,
b-sitosterol.
Tính
vị, tác dụng: Vị hơi đắng,
tính bình; có tác dụng lợi niệu bài thạch; thanh phế tả
nhiệt, lương huyết chỉ huyết; còn có tác dụng chống ho, làm
long đờm.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Ðược dùng chữa: 1. Viêm thận thuỷ thũng; 2. Viêm nhiễm niệu đạo,
sỏi niệu đạo; 3. Bế kinh; 4. Viêm phế quản, viêm bàng quang; 5.
Suyễn khan (háo suyễn), phổi có mủ; 6. Khạc ra máu, nôn ra máu,
đái ra máu, đại tiện ra máu, băng lậu. Liều dùng 10-30g, dạng
thuốc sắc. Còn dùng chữa ngoại thương xuất huyết.
Dân
gian vẫn dùng làm thuốc lợi tiểu chữa bệnh đái buốt, đái
dắt, viêm niệu đạo, đái ra máu, đái ra sỏi, ... nhưng khi dùng
phải bỏ những lông trên lá.
Thân
rễ còn được dùng chữa bệnh than, ung nhọt, lở loét, ngộ độc
do lưu huỳnh hoặc dùng phơi khô tán bột rồi trộn với dầu
vừng bôi lên đầu cho tóc đen và làm cho tóc mọc nhanh.
Đơn
thuốc:
1.
Rong huyết bạch đới: Thạch vi tán nhỏ uống mỗi lần 12g.
2.
Ðại tiểu tiện ra máu: Thạch vi tán nhỏ, uống mỗi lần 8g với
nước sắc cành cây Cà làm thang.
3.
Phế nhiệt sinh ho: Thạch vi và Hạt cau lượng bằng nhau tán bột,
uống mỗi lần 8g.
4.
Sỏi đường tiết niệu: Thạch vi, Mã đề 30-60g mỗi thứ, Dành dành
quả 30g, Cam thảo 9-15g, sắc uống.
|
|