|
Thiên
môn
Thiên
môn, Thiên đông, Dây tóc tiên - Asparagus cochinchinensis (Lour.)
Merr., thuộc họ Thiên môn - Asparagaceae.
Mô
tả: Dây leo sống lâu năm dài
1-2m. Rễ củ hình thoi mọc thành chùm. Thân mang nhiều cành, có ba
cạnh, dài nhọn, hình lưỡi liềm nom như lá. Lá thật nhỏ như
vẩy. Hoa nhỏ màu trắng, mọc ở nách lá. Quả mọng màu đỏ khi
chín.
Hoa
tháng 5.
Bộ
phận dùng: Rễ củ - Radix
Asparagi, thường có tên là Thiên đông.
Nơi
sống và thu hái: Cây của
miền Ðông á ôn đới, mọc hoang và cũng thường được trồng
ở nhiều nơi. Trồng bằng gốc cây. Thu hái rễ củ vào mùa khô,
đem về loại bỏ rễ con, tẩm ướt nước cho mềm, không ngâm lâu,
hoặc đồ chín, rút bỏ lõi, thái mỏng, phơi hay sấy khô.
Thành
phần hóa học: Trong củ có
tinh bột, đường, chất nhầy và khoáng chất. Hoạt chất chính là
asparagin, một acid amin có tác dụng lọc máu, dẫn lưu gan thận,
ruột, phổi, làm dịu, kích thích tim, lợi tiểu, giảm đường
huyết, nhuận tràng.
Tính
vị, tác dụng: Vị ngọt, đắng,
tính hàn; có tác dụng dưỡng âm thanh nhiệt, sinh tân chỉ khát,
nhuận phế chỉ khái.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp:
Thường dùng chữa: Phổi khô ho khan, lao phổi, viêm họng mạn tính,
ho gà; họng khô khát nước, buồn phiền mất ngủ; bạch hầu; viêm
mũi; đái tháo đường; táo bón kéo dài; ung thư vú. Liều dùng
6-12g, dạng thuốc sắc. Dùng ngoài giã cây tươi đắp trị đinh
nhọt, viêm mủ da, rắn cắn.
Đơn
thuốc:
1.
Ho nhiều đờm nóng: Thiên môn bỏ lõi, sao vàng 20g, Bách bộ rửa
sạch, bỏ lõi, tẩm nước gừng sao qua 10g, vỏ rễ Dâu, cạo bỏ
vỏ ngoài, tẩm mật nướng chín 10g, cùng sắc uống.
2.
Thuốc bổ chữa suy nhược: Thiên môn nấu thành cao lỏng, trộn
với rượu Ðẳng sâm và uống trước bữa ăn.
3.
Bổ phổi, chữa ho, khô cổ: Thiên môn nấu thành cao lỏng, thêm rượu
uống (có thể phối hợp với lá Tỳ bà, Bách hợp, Thạch hộc,
Trần bì). Hoặc dùng Thiên môn 15g, củ Sinh địa, rễ Sa sâm mỗi
vị 12g sắc uống.
4.
Ho gà: Củ Thiên môn, Bách bộ, quả Qua lâu, mỗi vị 6g; vỏ Quýt,
củ Bối mẫu, mỗi vị 3g, sắc uống.
|
|