|
Quản
trọng
Quản
trọng, Sâm bòng bong, Sâm chân rết - Helminthostachys zeylanica
(L.) Hook., thuộc họ Lưỡi rắn - Ophioglossaceae.
Mô
tả: Cây thảo có thân gỗ
mọc đứng cao 30-50cm, với những rễ to và nạc nom như chân rết.
Cuống lá dài 20-30cm, dày, màu lục hay màu cánh gián. Phiến không
sinh sản hình bàn tay xoè ra của các đoạn thon, thót hẹp dần
về phía gốc và về phía ngọn, nguyên hay hơi có răng cưa không
đều; phần sinh sản là bông dài 10-15cm, rộng 0,5-1cm, ngoằn ngoèo
như con giun, nằm ở đầu một cái cuống đi từ gốc của phần
không sinh sản.
Bộ
phận dùng: Thân rễ - Rhizoma Helminthostachyos.
Nơi
sống và thu hái: Loài phân
bố ở Nam Trung Quốc và các nước Á châu nhiệt đới. Ở nước
ta, cây mọc ở nhiều nơi, cuối mùa hạ đầu mùa thu, trên các bãi
cỏ đá vôi và cả ở núi đất. Thu hái thân rễ quanh năm, rửa
sạch, thái phiến, phơi khô dùng.
Tính
vị, tác dụng: Quản trọng có vị ngọt, tính mát; có tác dụng làm mát
phổi, hóa đờm. Ở Malaixia người ta xem như là bổ và hạ
nhiệt. Ở Ấn Ðộ xem như là nhuận tràng, chống độc và giảm
đau.
Công
dụng, chỉ định và phối hợp: Ở
Inđônêxia, cũng như ở Malaixia, Philippin, người ta dùng những
chồi non để ăn sống hay nấu chín làm rau ăn, như kiểu ăn măng
tây; thường các chồi non có nhiều phosphor, sắt. Thân rễ được
dùng trị ho có nhiều đờm, hen suyễn và ho lao. Liều dùng 12-20g
rễ khô sắc uống. Dùng ngoài, giã thân rễ tươi đắp vết thương
và rắn độc cắn, đồng thời sắc nước uống.
Ở
Malaixia, người ta dùng ăn với trầu không để chặn ho; ở Java dùng
để trị lỵ, xuất tiết và giai đoạn đầu của bệnh lao phổi.
Ở
Ấn Ðộ, người ta dùng trị bệnh đau dây thần kinh tọa.
|
|