|
Khế
Khế
- Averrhoa carambola L., thuộc
họ Chua me đất - Oxalidaceae.
Mô tả:
Cây gỗ thường xanh cao tới 10-12m. Lá kép lông chim gồm 3-5
đôi lá chét nguyên, mỏng hình trái xoan nhọn. Cụm hoa ngắn,
thành chùm xim, ở nách các lá, nụ hoa hình cầu. Hoa màu
hồng hay tím. Đài hoa có 5 lá đài thuôn mũi mác, ngắn bằng
nửa tràng. Tràng gồm 5 cánh hoa mỏng, tròn ở ngọn, dính
với nhau ở 1/3 dưới, 5 nhị đối diện với các lá đài xen
kẽ với 5 nhị lép. Bầu hình trứng, phủ lông tơ; 5 lá noãn
tạo thành 5 ô, mỗi ô đựng 4 noãn; vòi ngắn, đầu nhuỵ
phồng. Quả to, tiết diệt hình ngôi sao 5 múi.
Mùa
hoa tháng 4-8, quả tháng 10-12.
Bộ phận dùng:
Vỏ, quả, hoa, lá và rễ - Cortex, Fructus, Flos, Folium et Radix Averrhoae Carambolae.
Nơi sống và thu hái:
Cây của vùng Ấn độ - Malaixia, mọc hoang và cũng thường
trồng. Các giống thường gặp là khế chua và khế ngọt. Thu
hái vỏ, thân, rễ quanh năm. Thu hái hoa và quả theo thời
vụ.
Thành phần hoá học:
Trong múi khế chua, hàm lượng acid oxalic là 1%. Trong quả khế
có những yếu tố vi lượng như Ca, Fe, Na và nhất là có
nhiều K. Có các vitamin A,C, B1, B2 và P.
Tính vị, tác dụng:
Quả khế vị chua và ngọt, tính bình; có tác dụng tiêu viêm,
lợi tiểu, làm long đờm và tiết nước bọt. Rễ khế vị
chua và se, tính bình; có tác dụng trừ phong thấp, giảm đau.
Thân và lá vị chua và se, tính bình; có tác dụng tiêu viêm,
lợi tiểu. Hoa vị ngọt, tính bình;có tác dụng trừ sốt rét.
Công dụng:
Quả trị ho, đau họng, lách to sinh sốt. Rễ trị đau khớp,
đau đầu mạn tính. Thân và lá trị sổ mũi, viêm dạ dày
ruột, giảm niệu, chấn thương bầm giập, mụn nhọt và viêm
mủ da. Hoa trị sốt rét, trẻ em kinh giản; còn chữa chứng
thận hư, kém tinh khí, ho khan, ho đờm, kiết lỵ. Vỏ cây
chữa ho, trẻ em lên sởi, giúp sởi mọc tốt. Dùng hoa 4-12g,
tẩm nước Gừng sao, sắc uống; lá và quả 20-40g; lá dùng tươi
hay sao thơm; vỏ cây và rễ 10-12g hay hơn, sắc uống.
Đơn thuốc:
1.
Lở sơn, mày đay: Lá Khế 20g hay hơn, nấu nước uống trong,
lá tươi giã đặp ngoài, hoặc nấu nước tắm.
2.
Sổ mũi, đau họng: Quả Khế tươi 90-120g ép lấy nước
uống
3.
Sưng lách sinh sốt: Quả Khế tươi chiết dịch và uống với
nước nóng.
|
|