|
Dung
đất
Dung
đất, Du ta, Hàm ếch, Luột - Symplocos
racemosa Roxb., thuộc họ Dung - Symplocaceae.
Mô tả:
Cây nhỡ hay cây gỗ nhỏ, vỏ nứt sâu. Lá mọc so le, dày, mặt trên
xanh đậm, lúc khô vàng vàng, chóp tròn hay có mũi, không lông, dài
9-15cm, rộng 3-6cm. Chùm đơn ở nách hay ở ngọn, dài 10cm. Hoa
trắng hay vàng xanh, thơm, phủ lông len màu hung; cánh hoa 4-5mm; nhị
nhiều. Quả hạch thuôn dài 1cm, không lông, mang thuỳ dài dựng đứng,
màu tía, có thịt không nhiều màu mận. Hạt 1-3, thuôn.
Hoa
tháng 2-12, quả tháng 3-5.
Bộ phận dùng:
Vỏ cây, vỏ rễ, lá - Cortex, Cortex Radicis et Folium Symplocoris Racemosae.
Nơi sống và thu hái:
Loài cây của lục địa Nam Á, mọc ở rừng thưa, savan cây gỗ,
quần hệ thứ sinh trên đất nghèo ở độ cao thấp và tới độ
cao 1500m từ Cao Bằng, Lạng Sơn, Vĩnh Phú, Quảng Ninh đến các
tỉnh vùng Tây Nguyên. Còn phân bố ở Ấn Độ, Nam Trung Quốc, Lào,
Campuchia.
Thu
hái vỏ thân hay vỏ rễ quanh năm, bóc vỏ về phơi hay sấy khô;
vỏ mềm, dễ gãy vụn. Lá thu hái quanh năm, mang về phơi hay sấy
khô dùng dần.
Thành phần hoá học:
Vỏ cây chứa các alcaloid loturin, colloturin và loturidin; cón có một
chất có màu đỏ sẫm và một chất lacton vô định hình. Trong lá
có tanin, hợp chất flavonosit.
Tính vị, tác dụng:
Vỏ có vị se hơi thơm, tính mát.
Công dụng, chỉ định và phối
hợp: Hoa rất thơm, rất được
ong ưa thích. Quả ăn được, vỏ được dùng để nhuộm và cả
để giữ màu. Vỏ dùng chữa rong kinh, đau bụng, đau ruột, bệnh
về mắt, loét. Nước sắc còn dùng để làm thuốc súc miệng
chữa lợi răng chảy máu; cũng được dùng để chữa đái ra dưỡng
trấp. Lá được dùng làm chè uống cho tiêu cơm; cũng dùng chữa
đau bụng và chữa ỉa chảy. Người ta còn dùng nước sắc và xirô
lá Dung đất chữa đau dạ dày có tăng toan (Bệnh viện Việt
Tiệp Hải Phòng đã sử dụng với liều 15-30g lá khô mỗi ngày
cho người lớn, đạt kết quả tốt).
Ở
Ấn Độ, vỏ cây Dung đất được dùng dưới dạng bột hay
thuốc sắc trị đau bụng, các bệnh đau mắt và các vết loét.
Ở
Trung Quốc, lá được dùng trị đau mắt nhiệt, rễ dùng trị đòn
ngã.
Đơn thuốc:
Chữa rong kinh do sự dãn nở của các mô ở tử cung và chữa đái
ra máu: Vỏ Dung đất tán bột trộn với đường, với liều 1g, ngày
uống 3 lần, liên tục trong 3-4 ngày.
|
|